Impeachment Donald Trump: wat staat er te gebeuren?

Impeachment Donald Trump. Voor de vierde keer in de Amerikaanse geschiedenis begint het Congres een onderzoek naar de impeachmentprocedure tegen een president. Gastschrijvers en Amerika-kenners Stan Bos en Marco van den Doel laten hun licht schijnen op de affaire, die vooral om een telefoongesprek met de president van Oekraïne lijkt te draaien.

Impeachment Donald Trump: wat staat er te gebeuren?

‘Niemand staat boven de wet’. Het waren de woorden van Democrate Nancy Pelosi, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden in Amerika, waarmee ze aankondigde een onderzoek te starten naar een mogelijke afzettingsprocedure tegen Donald Trump. De president is niet de eerste die het hoogste ambt bekleedt en wordt bedreigd met ‘impeachment’. Drie presidenten gingen hem voor. Meevaller voor Trump: niet één keer in de historie van de republiek gebeurde het dat een president door het Congres werd afgezet.

Andrew Johnson

In 1868 ontsprong Andrew Johnson de dans. De opvolger van de vermoordde Abraham Lincoln had het in de grauwe nadagen van de Amerikaanse burgeroorlog gewaagd om, zonder het Congres te consulteren, zijn minister van Oorlog Stanton te vervangen. Dat was tegen het zere been van het Congres, dat eerder uit ergernis over het beleid van de president een wet aannam die het hem verbood kabinetsleden te ontslaan (59 jaar later oordeelde het Hooggerechtshof dat dit ongrondwettelijk is). Dus kwam er een afzettingsprocedure. Johnson scheerde langs de rand van de afgrond. De Senaat kwam één stem tekort om Johnson naar huis te sturen.

In 1974 was Republikein Richard Nixon de tweede president bij wie een impeachmentprocedure boven zijn hoofd hing. Reden was de Watergate-affaire, die begon met een inbraak in het hoofdkwartier van de Democratische partij in Washington DC. De inbrekers werden op heterdaad betrapt. Vasthoudendheid van de onderzoeksjournalisten Bob Woodward en Carl Bernstein van The Washington Post, voortreffelijk verfilmd in All The Presidents Men, leidde ertoe dat Nixon bekend was met de inbraak, al had hij dat altijd ontkend. Van impeachment kwam het uiteindelijk niet, omdat de president in augustus 1974 besloot om zelf af te treden.

Meineed door Bill Clinton

Het was de meineed van Bill Clinton in 1998 die leidde tot een impeachmentprocedure. De president had onder ede gelogen over een seksuele affaire met Monica Lewinsky, die in de jaren negentig stage liep in het Witte Huis. In plaats van de angel direct uit de affaire te halen, loog Clinton niet alleen het Amerikaanse publiek voor, maar ook speciaal aanklager Kenneth Starr. Voor de Republikeinen reden om tot afzetting van de president over te gaan. Het Huis stemde in meerderheid in, maar de Senaat, waar een tweederde meerderheid nodig is om een president af te zetten, sneuvelde het voornemen: 45 (van de 100) senatoren stemden voor, 55 tegen afzetting, onder wie ook diverse Republikeinen. Zo kon Clinton toch zijn tweede termijn afmaken.

En zo is Donald Trump de vierde president die geconfronteerd wordt met impeachment. Pelosi kondigde dus een onderzoek aan. De verschillende commissies die al onderzoek naar Trump doen, onder meer naar zijn belastingaangiften, gaan daar mee door, maar nu onder de overkoepelende vlag van impeachment. Het Huis van Afgevaardigden gaat nu bij de onderzoeken kijken of ze de zogenoemde artikelen van impeachment kunnen opstellen, Als die er zijn, komt er een stemming in het Huis van Afgevaardigden, waar met een simpele meerderheid (die de Democraten hebben) de impeachmentprocedure kan worden gestart.

Transcriptie van telefoongesprek

In dit artikel wordt niet het hele Oekraïne-schandaal of affaire nog eens uitgelegd. En ook niet welke verschillende interpretaties er zijn van de transcriptie van het telefoongesprek tussen Trump en de president van Oekraïne, Volodymyr Zelensky. Ook wordt geen waarde toegekend aan de klacht van de klokkenluider en de rol van Joe Biden en zijn zoon, Hunter, in Oekraïne. In verschillende (internationale) media is daar al veel over geschreven en het niet de bedoeling om daar een oordeel over te vellen.

Maar wat wel interessant is om naar te kijken, is wat het risico voor Trump is, in het licht van zijn herverkiezing en het risico wat de Democraten, in aanloop van de verkiezingen van 2020, lopen. Want wat nu wel al duidelijk is, is dat de kwestie-Oekraïne als een schaduw over de presidentsverkiezingen van 2020 zal hangen. Zeker nu een impeachmentonderzoek een feit is.

Ondermijning van presidentschap

De kaart die Trump in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2020 zal spelen, is dat de Democraten er alleen maar op uit zijn om zijn presidentschap te ondermijnen, De redenering van het Witte Huis is dat – toen de Democraten na het Mueller-onderzoek met lege handen stonden – ze nu het telefoongesprek en de verklaring van een klokkenluider gebruiken om het presidentschap van Donald Trump te ondermijnen. Trump zal daarom ook, naast hard terug te slaan via Twitter, zijn medewerkers de opdracht geven documenten en andere gegevens niet aan het Congres te overhandigen om zo het proces te vertragen.

En hij zal zichzelf in de slachtoffer rol zetten. ‘Ik, Donald Trump, wil het land juist ‘great’ maken, maar de linkse Democraten ondermijnen dat, doordat ze nu opnieuw een heksenjacht zijn begonnen vanwege (in de ogen van Trump) een onschuldig telefoongesprek met de president van Oekraïne’. Dit is de verdedigingslinie van Trump. Het werkte tijdens het onderzoek van Robert Mueller. Of het nu werkt, is de vraag. Van de Republikeinen in het Congres heeft hij niets te vrezen. Ze zijn hondstrouw aan de president en volgen braaf.

Risico voor Democraten

De Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, was altijd fel tegen een impeachmentprocedure, omdat ze bang was dat dit Trump zou helpen bij de komende verkiezingen. Door grote druk van haar partijgenoten aan de linkervleugel is ze nu toch gezwicht. Pelosi is nu van mening dat het Oekraïne-schandaal beter aan het Amerikaanse volk is uit te legen dan bijvoorbeeld het Rusland-onderzoek van Mueller.

Maar het risico dat de Democraten met de impeachmentprocedure nemen, is groot. Impeachment is niet populair bij de Amerikaanse bevolking. De kans dat Democraten Congreszetels en wellicht het Witte Huis verliezen, is aanzienlijk. Ook het feit dat het in de verkiezingscampagne alleen over Oekraïne zal gaan en niet meer over betaalbare gezondheidszorg, de prijzen van medicijnen en goed onderwijs is groot. Democratische presidentskandidaten, zoals Elizabeth Warren (foto) die het over de inhoud willen hebben, moeten uit een ander vaatje moeten. En de kans is groot dat de kiezer aan het eind van een lange campagne wel Oekraïne-moe zal zijn. Als een impeachmentprocedure niets oplevert, zal de kiezer de Democraten daar dan voor belonen of juist straffen?

Komt het tot een afzetting van president Trump? Die kans is zeer klein. Aangezien de Republikeinen de meerderheid in de Senaat hebben (53 zetels) en er een tweederde meerderheid (67 zetels) nodig is om de president uit zijn ambt te zetten, zal het niet zo ver komen. Tenzij er steeds meer Republikeinen zijn die boven het politieke opportunisme uitstijgen en vinden dat dit echt zo niet langer kan. Maar tegen de tijd dat we daar zijn, is het al 3 november 2020 (verkiezingsdag) en kan het zo maar zijn dat Donald Trump door een Democraat is verslagen of een tweede termijn heeft gewonnen.

Stan Bos (1982) bezocht alle 50 staten en herinnert zich zijn kennismaking met Amerika nog goed. “Je bent nog geen 21, dus geen alcohol voor jou, zei de douanier op Newark Airport. Eenmaal tussen de indrukwekkende wolkenkrabbers en na de eerste zenuwachtige dag, dacht ik: dit is mijn land! Amerika is een topland met topmensen! Vanwege de ruimte, afwisseling, natuur, steden en het toeren in de auto.” Stan heeft nog lang geen genoeg van Amerika. “Ik wil nog meer zien van staten waar ik al ben geweest en als correspondent een presidentsverkiezing verslaan.” Zijn drie favoriete staten: Oregon, Utah en Maine (“al is de keuze best lastig”). Favoriete plek: de National Mall in Washington DC. @StanSchrijft

Marco van den Doel (1980) uit Utrecht is communicatieadviseur. Hij studeerde aan de University of Tennessee en ontwikkelde een liefde voor Amerika. Marco schrijft daarover op Focus on America. Hij was in Grant Park in Chicago in 2008, toen Barack Obama zijn verkiezingsoverwinning vierde, en schreef over die verkiezingen een boek. Zijn doel is alle 50 staten aandoen, de teller staat nu op ongeveer de helft. Favoriete steden: Seattle, Boston, Chicago, San Diego en Washington DC. Marco op Twitter: @focusonamerica