Midterms for Dummies

Amerikanen gaan dinsdag 4 november naar de stembus. Op het spel staan alle 435 zetels van het Huis van Afgevaardigden en 36 van de honderd zetels in de Senaat. Daarnaast worden er nog 38 gouverneursverkiezingen gehouden en strijden vele rechters en regionale en lokale politici om een plek op het pluche. De verkiezingen die halverwege het termijn van de president worden gehouden, worden de Midterms genoemd. En die van deze week zijn cruciaal voor het presidentschap van Barack Obama.

Gaat Obama zijn laatste twee jaar in als een vleugellamme president? Het ziet er naar uit dat de Republikeinen de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden behouden en de Senaat heroveren, zeker nu zelfs partijgenoten van president Obama hem afvallen. Leuk, al deze teksten in de pers, maar wat betekent het nou allemaal concreet?

Midterms for dummies

Trias Politica: de rol van het Congres

In 1787 werd in de Verenigde Staten de trias politica ingevoerd. Volgens deze methode zijn er in een land drie machten, zodat nooit één persoon het hele land kan regeren. In de Trias Politica komen de volgende machten voor.

De uitvoerende macht. De president, nu Barack Obama. En daarbij zijn kabinet en de ministeries. De uitvoerende macht voert de wetten van de wetgevende macht uit.
De wetgevende macht. In de VS is dit het Congres. In het Capitool in de hoofdstad zetelen zowel de Amerikaanse Senaat (vertegenwoordiging van twee senatoren per staat) als het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden (hoe meer inwoners een staat heeft, hoe meer afgevaardigden); tezamen vormen zij het Congres. De taak van de wetgevende macht is het maken van wetten. Het Huis van Afgevaardigden is vergelijkbaar met de Tweede Kamer in Nederland; een lagerhuis. De senaat is een hogerhuis, gelijkwaardig aan onze Eerste Kamer.
De rechtsprekende macht. In de VS zijn dit de rechters, met als hoogste orgaan het hooggerechtshof (het US Supreme Court). Deze macht spreekt onafhankelijk recht en kan in theorie niet beïnvloed worden door de wetgevende- of de uitvoerende macht.

Verkiezingen voor het Congres

Omdat de Republikeinen al een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden hebben, zouden ze met de senaatsmeerderheid een enorme vuist kunnen maken tegen Obama. Ze hopen nu al een belangrijke slag te slaan in aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2016, en hopen met een meerderheid de benoeming van een Democraat in het Hooggerechtshof te kunnen voorkomen.

Iedere twee jaar krijgen Amerikanen de kans om invloed uit te oefenen op de verhoudingen in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. Senatoren worden verkozen tot een termijn van zes jaar. De verkiezing van senatoren is zo geregeld dat er iedere twee jaar ongeveer een derde van de zetels vernieuwd wordt. Leden van het Huis van Afgevaardigden worden voor een termijn van twee jaar verkozen.

De Congresverkiezingen precies halverwege het vierjarige termijn van de president, worden de Midterms genoemd. Het electoraat geeft bij de Midterms min of meer aan in hoeverre men tevreden of gefrustreerd is over de zittende president. In andere woorden: aangezien de Democraat Obama de laatste tijd zeer impopulair is, zullen de Republikeinse kandidaten waarschijnlijk veel stemmen krijgen bij deze verkiezingen. Dit verschijnsel zie je bij bijna alle Midterms: meestal wint de partij die op dat moment niet vertegenwoordigd is in het Witte Huis.

De senaat

Elke staat levert twee senatoren; er zijn er dus honderd in totaal. Senatoren worden verkozen tot een termijn van zes jaar, verkiezingen vinden om de twee jaar plaats voor een derde van de senatoren. Niet mogelijk is dat de termijnen van beide senatoren uit een staat op hetzelfde moment aflopen.

Deze week is dus spannend voor 36 van deze zittende politici. Om de meerderheid in de Senaat over te kunnen nemen zullen de Republikeinen zes zetels moeten veroveren op de Democraten. Dat leek niet zo lang geleden nog onmogelijk, maar de herovering van het Congres lijkt steeds waarschijnlijker.

Nu hebben de Democraten nog 53 van de 100 Senaatszetels in handen en kunnen ze rekenen op de steun van twee onafhankelijke kandidaten. De Republikeinen bezetten 45 zetels. Van de Democratische zetels zijn er dit keer 21 inzet van de verkiezingen, aan de Republikeinse kant zijn het er 15. De verkiezingsdag nadert en beide partijen richten hun energie met name op de volgende races:

Kentucky. De zittende Republikeinse leider Mitch McConnell is niet populair, niet bij de Democraten en zelfs niet binnen zijn eigen partij. Gaat hij het afleggen tegen de Democratische kandidaat Alison L. Grimes, een rijzend 35-jarig politiek talent? McConnell heeft inmiddels een aardige voorsprong opgebouwd, maar men houdt deze staat goed in de gaten.
Alaska. Een Republikeinse staat; wat dat betreft is het knap dat Democraat Mark Begich de zetel won in 2008. Dat was een nipte overwinning, die hij mede te danken had aan de populariteit van Obama in die tijd. Dit keer wint waarschijnlijk weer de Republikeinse kandidaat. Dat is Dan Sullivan.
Iowa. Ook in Iowa is het spannend. Democraat Bruce Braley was lange tijd de gedoodverfde winnaar, maar hij maakte enkele fouten tijdens zijn campagne. Zo kleineerde hij boeren; niet slim in een staat vol agrariërs. De Republikeinse concurrent Joni Ernst lijkt nu ook serieus kans te maken: hij is een voormalige varkensboer en vocht tijdens de oorlog in Irak; daarnaast was zijn campagne effectief en wordt hij openlijk gesteund door Mitt Romney.
North Carolina. Ook weer een echte Republikeinse staat, en net als in Alaska won ook hier de Democratische kandidaat het in 2008, dankzij de Obama-sensatie van dat jaar. Haar naam is Kay Hagan en ze heeft er de afgelopen maanden alles aan gedaan om straks haar zetel te behouden: in haar geval betekent dat, dat ze zich voortdurend openlijk heeft moeten afzetten tegen Obama. Als ze verliest, is dat van Republikein Thom Tillis.
Louisiana. De zittende Democraat Mary Landrieu zal het zwaar hebben bij de komende verkiezingen, maar haar concurrent Bill Cassidy (Republikeinen) is ook niet erg sterk. Van geen van beiden wordt verwacht dat ze het vereiste minimale percentage van 50% van de stemmen zullen halen, wat een soort tweede ronde betekent in december. Louisiana wordt wellicht een cruciale staat voor Obama en de Democraten!
Colorado. Wie had dat gedacht: een spannende strijd in Colorado. Obama won er twee keer en voor de populaire Democratische kandidaat Mark Udall leek er geen vuiltje aan de lucht. Maar de Republikeinse Cory Gardner is aan een enorme opmars bezig en scoort steeds hoger in de peilingen. Als de Republikeinen hier winnen, is dat een teken aan de wand voor Obama en de zijnen. Dan kunnen ze wel inpakken in de Senaat.
Kansas. Republikeinen rekenen op een overwinning in Kansas. Daar leek kandidaat Pat Roberts ook lange tijd op af te stevenen, maar de campagne van de onafhankelijke Greg Orman slaat aan. Als hij inderdaad wint, is dat voor de Republikeinen een flinke streep door de rekening. Zouden de Democraten dan toch de meerderheid in de Senaat behouden?

De 36 gekozen senatoren zullen een termijn van 6 jaar uitzitten, dus van 3 januari 2015 tot en met 3 januari 2021.

Het Huis van Afgevaardigden

Iedere staat is opgedeeld in districten; ieder district levert één vertegenwoordiger voor het Huis van Afgevaardigden. Met 53 levert Californië de meeste politici; er zijn zeven minder bevolkte staten die er maar één leveren. Er zijn er 435; in tegenstelling tot bij de senatoren is bij het Huis van Afgevaardigden niemand zeker van zijn plek. Iedere twee jaar staan alle 435 zetels op het spel. De voorzitter van het Huis (de speaker) is een belangrijke figuur in de Amerikaanse politiek. Na de vicepresident is hij of zij tweede in lijn van opvolging van de president. Wanneer het Huis en het presidentschap in handen van verschillende partijen zijn, wordt de voorzitter van het Huis vaak gezien als oppositieleider.

De Republikeinen bezitten de meerderheid in het Huis; ze hebben 234 zetels, de Democraten hebben er 199. De meerderheid gaan de Republikeinen niet verliezen.