De Amerikaanse minister van Financiën Jacob J. Lew maakte onlangs bekend dat een aantal dollarbiljetten een ander uiterlijk krijgt. Grootste aanpassing: president Andrew Jackson verhuist naar de achterkant van het twintigdollarbiljet en maakt daarmee plaats voor mensenrechtenstrijdster Harriet Tubman. Gastschrijfster Els Hekkenberg vertelt ons waarom dat zo bijzonder is.

Harriet Tubman en het twintigdollarbiljet

Vrouwenkiesrecht

De laatste keer dat het Amerikaanse geld zulke drastische veranderingen onderging, was in 1929, toen het uiterlijk van al het papiergeld gestandaardiseerd werd. Treasury Secretary Lew wilde met de aanpassingen de afgebeelde nationale monumenten meer tot leven brengen. Mensen mochten suggesties doen wie ze op de vijf-, tien- en twintigdollarbiljetten wilden zien. De designs worden in 2020 gepresenteerd.

Many of you proposed that our new currency highlight democracy in action and reflect the diversity of our nation – aldus Treasury Secretary Lew.

Niet geheel toevallig valt dit samen met het honderdjarig jubileum van het vrouwenkiesrecht. Op de achterkant van het tiendollarbiljet komt namelijk een afbeelding van de historische mars voor vrouwenkiesrecht, waarbij de treden voor het Treasury Department dienden als decor. Leiders van deze beweging, Lucretia Mott, Sojourner Truth, Susan B. Anthony, Elizabeth Cady Stanton en Alice Paul  komen in die afbeelding voor. Alexander Hamilton houdt ondanks eerdere discussies zijn plekje op de voorkant van het biljet. Wellicht heeft dat  te maken met het feit dat hij de eerste Amerikaanse minister van Financiën was.

Op de achterkant van het nieuwe vijfdollarbiljet worden aan de afbeelding van het Lincoln Memorial in Washington prominenten als de zwarte operazangeres Marian Anderson, First Lady Eleanor Roosevelt en Martin Luther King Jr. toegevoegd. Grootste verandering is echter gepland voor het twintigdollarbiljet: daar wordt president Andrew Jackson naar de achterkant verschoven om plaats te maken voor Harriet Tubman.

Wie was Harriet Tubman?

Harriet Tubman werd rond 1822 geboren in Maryland. Haar ouders waren slaven en in het Amerikaanse zuiden betekende dat toen dat hun dochter ook als slaaf werd gezien. Als tiener werd ze door een opzichter op haar hoofd geslagen, waarna ze de rest van haar leven aan hoofdpijnen en toevallen bleef leiden. Maar zelfs dat kon haar niet stoppen: in 1849 ontsnapte ze met twee broers en stak ze de Mason-Dixie-lijn over, die het vrije Noorden van het op slavernij gebouwde Zuiden scheidde.

In Philadelphia kwam ze in die jaren in aanraking met een antislavernij-beweging. Ze sloot zich bij de Underground Railroad aan, een netwerk van mensen die slaven hielpen bij hun pogingen het zuiden te verlaten. Tubman ging bijna twintig keer terug naar het Zuiden en riskeerde haar leven door velen te helpen ontsnappen. Tijdens al haar tochten bevrijdde ze volgens de overlevering bijna driehonderd slaven (sommigen beweren dat die aantallen iets lager liggen). Plantage-eigenaren van Maryland waren zo woedend dat ze een beloning van 40.000 dollar voor haar uitloofden.

Tubman sloot verbanden met de First South Carolina Volunteers, ontsnapte slaven die plantages bestormden en anderen bevrijdden. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog hielp Tubman het Noorden. Ze werkte als spion en was de eerste Amerikaanse vrouw die een militaire expeditie leidde. Harriet Tubman was een toughie, zo schrijft haar biografe Catherine Clinton. Ze stond bekend om haar revolver, die ze zonder angst gebruikte waar nodig: om aanvallen af te weren en bange slaven in het gareel te houden tijdens ontsnappingspogingen. Ook sloeg ze ooit eigenhandig een tand uit haar mond met haar pistool toen ze onderweg last kreeg van haar gebit. Niets zou haar stoppen in haar missie. Haar hele leven bleef ze mensen helpen en streed ze voor educatie en vrouwenkiesrecht. Ze stierf op 92-jarige leeftijd en ligt begraven in New York.

Kritiek op de keuze

De overheid bedoelt het als eerbetoon, maar er is ook kritiek op de keuze om Harriet Tubman op het twintigdollarbiljet te plaatsen. De vrouw die ooit zelf als waardemiddel werd verhandeld, zou niet op het geld van een kapitalistisch systeem willen staan. Anderen vinden echter dat Tubman waar mogelijk geld inzette om anderen te helpen en zien haar portrettering als een vooruitgang, als een volgende stap naar gelijkheid voor vrouwen.

Dat voormalig slaveneigenaar Andrew Jackson op de achterkant van het biljet blijft staan, deed mensen ook de wenkbrauwen fronsen. Toch stelt een professor in dit Guardian-artikel waarom die tegenstelling juist goed is: The two sides of the bill really are informing each other. It presents a counterpoint and it reminds us of the overlap in different threads of American history.

Daarnaast (ugh, vrouwen in de wereld, hou je vast, dit is blijkbaar een issue zodra vrouwen ergens geportretteerd worden) kwam er kritiek omdat Tubman niet knap zou zijn én vooral nooit lachte op foto’s. De beste reactie daarop?

LOOK AT ALL THESE MEN HAPPILY SMILING ON U.S. CURRENCY pic.twitter.com/dqYOm4l1hC

— Erin Ruberry (@erinruberry) 21 april 2016

Meer vrouwen op Amerikaans geld

Susan B. Anthony en Sacagawea zijn op dit moment de enige vrouwen die Amerikaans geld sieren: zij staan op de amper gebruikte dollarmunten. De afgelopen decennia stond daar een aantal First Ladies op. Harriet Tubman wordt de eerste vrouw in een eeuw én de eerste African-American ooit op het Amerikaans papiergeld.

Daarvoor was het aandeel vrouwen ook beperkt: Eind negentiende eeuw stond First Lady Martha Washington op een zilvercertificaat en Pocahontas stond in 1865 op de achterkant van een twintigdollarbiljet, waar ze werd afgebeeld tijdens haar doop.

Meer Harriet Tubman?

Actrice Viola Davis benoemde Harriet Tubman toen ze eerder dit jaar als eerste African-American een Emmy-award won voor vrouwelijke hoofdrol. Ze citeerde de vrijheidsstrijder in haar acceptance speech:

En dat is niet het enige: Davis zal de hoofdrol spelen in een nieuwe HBO-film over Tubman.

Meer weten over de iconische Harriet Tubman? Hier vind je een overzicht van de beste vier biografieën over de vrouw die binnenkort het twintigdollarbiljet siert.

Els Hekkenberg (1986) is freelance journalist en communicatiestrateeg. Haar fascinatie in Amerika resulteerde in een masterdiploma Amerikanistiek. Ze mag inmiddels negentien staten van haar lijstje strepen, waarbij naast toeristische hoogtepunten ook vaak wat onbekendere oorden aangedaan worden. Maar na een aantal roadtrips door Amerika is het besef wel ingezonken: “You ain’t seen nothing yet”. En daarom zal er altijd een volgende reis op de planning staan. Op Twitter: @elshekkenberg